Merhaba =)
İslami finans üzerine hazırladığım bitirme projesinden kısım kısım paylaşmaya devam..
Dünyada ve Türkiye' de İslami Finans Tarihi
Faizsiz
bankacılığın geçmişi M.Ö. 2123-2081 yılları arasında Babil'de hüküm süren
Hammurabi'ye kadar uzanmaktadır. Ünlü Hammurabi Kanunları'nin 100-107.
bölümleri ikraz (borçlanma) işlerinin nasıl düzenleneceğini gösterirken,
özellikle faizsiz yatırımın tarihte ilk örneği olarak olarak ortaya
çıkmaktadır. İslamiyetin doğuşu ve yayılması ile birlikte borçlanma, ortaklık ve kiralama gibi bugünkü faizsiz
bankacılığın temel kavramları da gelişmiş ve geniş bir coğrafyada uygulama
alanı bulmuştur.
Faizsiz
bankacılığın, çağdaş metotlarla hayata geçirilmesinde, 20. yüzyılda İslam
ülkelerinde başlayan sanayileşme ivmelerinin ve 70'li yıllarda petrol
fiyatlarının ani artışının etkisi olmuştur. Modern dünyada faizsiz bankacılığın
ilk örneği 1963 yılında Mısır’da kurulmuş olan Mit Gamr Katılım Bankası’dır . Bu
bankada toplanan fonlarla tarımsal yatırımlar desteklenmiştir. 1973 yılında,
aralarında Türkiye’nin de bulunduğu Müslüman ülkeler tarafından kamusal
projelerinin finansman sorunlarını çözmek amacıyla Cidde'de "İslam Kalkınma Bankası" (İKB) kurulmuştur. İKB'nin ihtiyacı
karşılamakta yetersiz kalması, özel sektör projelerine destek vermemesi gibi
nedenlerle Suudi Arabistan, Kuveyt, B.A.E. gibi ülkelerin örgütlenmeleriyle İsviçre'de
1981 yılında "Dar Al Maar Al Islâmi" isimli holding kurulmuştur.
Diğer Müslüman ülkelerde de faizsiz bankacılık hızla yaygınlaşmış ve Malezya
gibi ülkelerin ekonomik sıçramalarına çok büyük katkıları olmuştur. Bankaya
hissedar olan üye ülkelerin sayısı 53'e ulaşmıştır.
Faizsiz
bankacılığın en önemli örneği Türkiye'nin de üyesi bulunduğu İslam Kalkınma Bankası'dır. Türkiye
1984 yılında İslam Kalkınma Bankası Yönetim Kurulu'nda devamlı üye bulundurma
hakkını elde etmiştir. Böylece Türkiye elli devleti çatısı altında toplayan
İslam aleminin en büyük finansman kuruluşunda çok etkin rol oynayabilecek
konuma gelmiştir.
Dünyada 1970'li yıllardan beri başarıyla
uygulanan faizsiz bankacılık uygulaması Bülent ULUSU'nun Başbakanlığı döneminde
Türkiye gündemine taşınmış ve Başbakan Turgut ÖZAL'in hazırlayıp Cumhurbaşkanı
Kenan EVREN'in onayladığı 16.12.1983 gün ve 83/7506 sayılı kararname ile
tasarruflarını faizsiz esasa göre değerlendirmek isteyen vatandaşlarımıza bu
imkan sağlanmıştır. 19 Aralık
1999 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan Bankalar Kanunu'nda Değişiklik
Yapılması'na ilişkin 4491 sayılı Kanun ile 4389 sayılı Bankalar Kanunu'nun bazı
maddeleri değiştirilerek Özel Finans Kurumları Bankalar Kanunu kapsamına
alınmıştır. Özel Finans Kurumları uygulaması ile hedeflenen, Türkiye'de düşük
olan özel tasarrufların teşvik edilmesi özellikle inançlarından dolayı
"yastık altı"nda, atıl olarak ekonominin dışında gayrimenkul, döviz,
altın gibi alanlara kayan tasarrufların ekonomiye kazandırılması olmuştur.
1985 yılından itibaren Türkiye'de 6 adet Özel Finans Kurumu
kurulmuştur. 2006 yılı itibarıyla özel finans kurumları katılım bankası statüsü
almıştır. Bugün itibariyle Türkiye'de 4 adet katılım bankası faaliyet
göstermektedir.
Ø Al
Baraka Türk Katılım Bankası A.Ş
Ø Kuveyt
Türk Katılım Bankası A.ş
Ø Asya
Katılım Bankası A.Ş
Ø Türkiye
Finans Katılım Bankası A.Ş
Katılım bankalarının çatı kuruluşu olan Özel Finans Kurumları Birliği, tüzel kişiliği haiz ve kamu kurumu
niteliğinde meslek kuruluşu olarak kurulmuş olup,04.10.2001 tarih ve 2001/3138
sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Birlik Statüsü’nün yürürlüğe konulması
sonrasında faaliyete başlamıştır.
Sonrasında, 01.11.2005 tarihli 5411 sayılı Bankacılık Kanunu ile özel
finans kurumları “katılım bankaları” adını aldığı gibi Birliğin ünvanı da Türkiye Katılım Bankaları Birliği olarak
değiştirilmiştir.
>> Daha önceki yazımda belirttiğim gibi, kullandığım kaynakları da paylaşacağım :
*******
Türkiye gündemi Cumhurbaşkanlığı seçimleri ile meşgulken, şuna değinmeden geçmek olmaz. Çatı aday olarak tanımlanan Prof. Dr. Ekmeleddin İhsanoğlu , İslami Kalkınma Bankası başta olmak üzere onlarca enstitü ve kurumu içinde barındıran ve İslam ülkelerinde hatırı sayılır öneme sahip olan İslam İşbirliği Teşkilatı' nın 2004'ten 2013'e kadar Genel Sekreterlik görevini üstlenmiştir.